Author Archives: Nieskes Erf

Geboortes, nieuw leven!  Afgelopen weekend zat ik er weer middenin. Een veel gestelde vraag ‘moet je daarbij helpen of gaat het allemaal vanzelf?’ ‘Moeten jullie erbij blijven?’ Ja, het gaat over het algemeen vanzelf, maar als de biggetjes eruit gerold zijn, dan begint voor ons de verzorging. Het is dan niet alleen overdag, maar ook in de avond en nacht een oogje in het zeil houden.

Het geboorteproces, het werpen zoals wij dat noemen in vaktaal, gaat over het algemeen vanzelf. Als de zeug goed gezond is, floepen de biggen er in een mooi tempo uit. Soms krijgt een zeug elf biggetjes, soms twintig, maar over het algemeen rond de zestien. Wist je dat er soms wel 500 gram verschil zitten tussen biggetjes die geboren worden? Ik zeg altijd het zijn geen koekjes die gebakken worden. Niet alle biggetjes zijn even groot en sterk wanneer ze geboren worden. En dan zijn we er voor hen.

Warmte

Lekker nat komt het biggetje uit de zeug gerold. Het damp komt eraf,  want in de buik was het 37 graden maar in het hok ongeveer 20 graden. Het is belangrijk dat de biggetjes direct na de geboorte melk gaan drinken wij de zeug. Dit is de eerste melk en noemen we biest, melk met extra veel antistoffen om te zorgen voor een goede weerstand. Maar die melk zorgt ook voor warmte en energie. Daarnaast zorgt de melk voor warmte en energie. Bij de geboorte heeft een biggetje niet veel energie, net genoeg om bij het uier te komen en te gaan drinken. Er zijn allerlei hobbels voor zo’n biggetje voordat die speen bereikt is en daadwerkelijk drinkt.

Op zoek naar de speen

Maar op weg naar de speen raakt het biggetje de weg weleens kwijt. Op een biologische varkenshouderij is het hok vrij groot. Het biggetje kan de weg kwijt raken. Wat er kan gebeuren is dat een biggetje achterin het hok belandt. Met name in de herfst en winter is het daar relatief koud en kan het biggetje snel onderkoeld raken. Warmte van een lamp en stro helpt hen. Eerst opwarmen. Een half uurtje later kom ik terug en neem ik het biggetje mee naar het uier van de zeug. Nu heeft het biggetje de kracht om te gaan zuigen aan de speen.

Concurrentie

Wist je dat niet alle zeugen evenveel spenen hebben en dat de grootte van de spenen ook enorm verschilt? Die grootte van de spenen zorgt ervoor dat kleine biggetjes soms moeilijk een speen kunnen pakken met hun kleine bekje. Of wat als je net te klein bent en weinig energie hebt om bij de speen te komen hoog aan de buik? En dan heb je ook nog al die broertjes en zusjes die soms groter en sterker zijn dan jij en ook graag die speen willen! Dan is de boerin er voor je. Tijdens het geboorteproces houd ik een oogje in het zeil om vooral de zwaksten en de kleinsten een duwtje in de rug te geven, de juiste richting op te wijzen. En hebben ze eenmaal dat bekje om de speen en zie ik dat het biggetje mooi zuigt? Dan weet ik, dit biggetje heeft de weg weer gevonden. Het zit goed, het komt goed!

Nee, dat is niet wat onze zoon Jasper van 8 jaar zegt, nee onze dochter van 4 jaar. Mooi toch hoe zij onder de indruk is van de nieuwe stal die op ons erf gebouwd word. En wat een complimenten voor de mensen die hem bouwen en geholpen hebben bij het ontwerp. Het is nu vakantie dus even rust op het erf, maar afgelopen maanden was er veel werkvolk op de dam.

Voeding uit de regio

Afgelopen periode is er veel gebeurd op Nieske’s Erf. Nadat we gestart waren met de sloop van de oude biggenschuur, werd ook een start gemaakt met vernieuwing van het voersysteem in de schuur van de vleesvarkens. Wij hebben geïnvesteerd in een voerkeuken. Voerkeuken? Opslag voor hele graankorrels, een hamermolen die de korrels tot meel slaat en een opslag voor het gemalen product. Vervolgens wordt het dan met een voercomputer per hok afgewogen en weggebracht. Hiermee kunnen wij een deel van het voer van de varkens maken met eigen geteelde producten en/of in samenwerking met biologische akkerbouwers. Onze ambitie is om zoveel mogelijk voeding van de varkens uit de regio te halen. Met deze investering zetten we daarmee een stap in die richting.

Dichterbij de natuur

Tegelijkertijd is de bouw van de nieuwe schuur voor zeugen met hun biggen begonnen. Het loopt vlot en al snel lijkt het op de tekening die Boxebeld Agri Bouwadvies heeft gemaakt. Nadat we enkele jaren geleden in Duitsland op bezoek zijn geweest bij een varkenshouder met eenzelfde systeem, hebben we onze eigen ideeën en wensen verder uitgewerkt. Meer natuurlijke omstandigheden voor het varken. Er komen geen zijwanden in de schuur, de zeugen met hun biggen krijgen ieder en hut waarin ze kunnen slapen, schuilen en warmte vinden. Tegelijkertijd is de rest van de schuur lekker open met veel frisse lucht en zonlicht. Met een band onder de roosters scheiden we de poep van de plas waardoor er minder emissie van ammoniak is. Met een sedumdak laten we de ronde schuur mooi op gaan in de natuur.

Sla, bruine bonen en uitgebakken spekkies

Naast de voerkeuken en de nieuwe schuur, zijn afgelopen maand ook de voerstations voor de zeugen in de groep vernieuwd. Een spannende tijd met al die investeringen, maar klaar voor de toekomst, komen ook even herinneringen uit mijn jeugd voorbij. Met al die werkmannen over de vloer, denk ik aan de melkmonteur die vroeger zo maar om 10:00 aan kwam bij mijn ouders om koffie te drinken. Hij wist dat hij dan altijd koffie kreeg. Of de sla met bruine bonen en uitgebakken spekkies, waar de mannen van de loonwerker graag voor aanschoven bij ons drukke gezin met 6 kinderen. Het is dan ook even wennen dat de bouwvakkers hier nu zelf een eigen keet hebben en zelf voor koffie zorgen. Het blijft dan toch fijn om af en toe een gehaktbal of iets lekkers om de deur te zetten. Voor mij is het iets van vroeger, dat werkvolk gewoon aan de tafel bij het gezin mee eet en drinkt.

Trots

Verbouwingen zijn druk en brengen soms de nodige spanning met zich mee, maar nu kijk ik er ook vooral met trots naar. Erf betreders zijn onder de indruk van de houten spanten met het ronde dak en het open karakter van de schuur. Maar dat alles komt op de achtergrond als onze dochter Aniek van 4 jaar zo onder de indruk is dat ze zegt ‘later wil ik ook stallen gaan bouwen, wauw wat mooi!’ Laten we zeggen een mooi compliment voor de mannen van BajoBouw die hier aan de slag zijn.

Velen vinden de kleine biggetjes schattig. Die zouden ze zo mee naar huis willen nemen. ‘Maar weet u mevrouw, na een jaar zijn ze zo groot.’ Ik wijs naar een zeug die iets verderop in de stal ligt. Het is een moeder varken die voor de eerste keer biggen heeft gekregen. Wist je dat die dan ruim 1 jaar oud is en ongeveer 200 kilogram weegt? Tja, dan wordt de situatie wel iets anders…

Situatie is anders, maar het gevoel dat ze ons kunnen geven zeker niet. Klein of groot, ieder varken heeft zijn eigen unieke eigenschappen, waarmee ze ons een blij gevoel geven.

Kleine pasgeboren biggetjes zijn schattig. Je kunt ze gemakkelijk knuffelen, ze zijn zo klein, zacht en warm. Ze kunnen als een blok in slaap vallen op je arm. Schattig en ontzettend rustgevend!

Kleine biggetjes worden groot en na ongeveer 2 weken zijn het al biggen die onstuimig door het hok rennen en met elkaar spelen. Ze zijn nieuwsgierig geworden en kunnen ook ontzettend schrikken van onverwachte bewegingen. Rakkers zijn het. Maar ook dat geeft een gevoel van blijdschap, een glimlach op je gezicht!

Onstuimig

Daarna komt een periode op onze boerderij, waarbij het directe contact met de varkens minder gemakkelijk en prettig is. Na ongeveer zes tot acht weken leeftijd worden de biggen bij de zeug weggehaald, wij noemen dat spenen. Dan worden het pas echt onstuimige dieren. Schrikken, nieuwsgierig, spelen; het zijn echte pubers die plezier beleven aan de ruimte en bewegingsvrijheid die ze hebben. Soms wat los geslagen, zijn hun sterke neus en scherpe tanden soms echt intimiderend. Is een varken dan gevaarlijk? Nee, zeker niet op deze leeftijd van zeg ongeveer 5 maanden. Het is vooral de onstuimigheid wat ervoor kan zorgen dat ze in je kuiten happen of je omver lopen. Maar het blijven mijn varkens waar ik een blij gevoel van krijg. Wie wordt nu niet blij van de gezelligheid waarmee de varkens door het hok rennen, van voor naar achteren en weer terug? Of het gesmak als ze met z’n allen tegelijkertijd aan het eten zijn? Het blijven vrolijke dieren met hun nieuwsgierigheid.

Knuffelberen

Ja, en dan nog even de zeug! ‘Wat zijn ze groot!’ ‘Zijn ze niet gevaarlijk?’ Vraagt mevrouw zich hardop af, als ze de schuur met alle zeugen in loopt. Ze liggen in één grote groep, lekker in het stro te relaxen. Met hun ruim 200 kilogram zijn het zeker enorme beesten. En soms is het even schrikken als ze tegen elkaar aan het bekvechten zijn. Een harde snauw klinkt er dan intimiderend door de schuur. Niet heel fijn. Maar als mevrouw er even naar kijkt,  blijkt al snel dat ook deze dieren eigenlijk grote knuffelberen zijn. Ze zijn heel benaderbaar en stralen rust uit. Het is een heerlijk relaxed gevoel om er even tegenaan te liggen. ‘Niet te lang hoor, want dan val jezelf als een blok in slaap.’