Author Archives: Nieskes Erf

Al ruim 18 jaar staat het in de kast, een glazenbeeldje die ik in september 2005 van Adri Pasman heb gekregen. Nog nooit weggegooid? Nee, zeker niet het doet mij herinneren aan de tijd in Dronten, hoe het ooit begon en welke kansen ik heb gekregen. Eén kans waar Adri als docent van de CAH (nu Aeres Hogeschool) en coach van het praktijkbedrijf onderdeel van was. En dan nu in 2023 komt Adri met eerstejaarsstudenten pluimvee en varkens bij mij op excursie. Mooi toch? Het brengt mij even weer terug naar die tijd.

Het begin van ik en de varkens

20 Jaar geleden was ik zo’n zelfde student op de Hogere Landbouwschool in Dronten. Toen heette het nog de CAH. Nu heeft het een veel modernere naam gekregen, Aeres Hogeschool. In al die jaren is er wel meer veranderd, maar het mooie is dat het praktijkbedrijf van de school nog steeds gerund wordt door studenten. Daar is ook waar ik met mijn zestien jaar voor het eerst een varken van dichtbij zag. Het CVDB, zo heette het destijds, ja ja Coöperatief Veredelings en Demonstratie Bedrijf werd door een bestuur van 5 studenten met als coach Adri Pasman gerund. Ik zat nog maar net op school, toen ik werd benaderd om deel te nemen in dit bestuur. Waarom ze mij vroegen, geen idee, van varkens en kippen wist ik immers niets af. Maar goed, het is ook een bedrijf om te leren, het heette niet voor niets demonstratie bedrijf. Waarom ik ja heb gezegd weet ik ook niet precies meer. Wel weet ik dat ik er nooit spijt van heb gehad.

Een wereld die open ging

Met mijn intrede in het bestuur ging er letterlijk een wereld voor mij open. Ik ging op kamers, want ja mijn taak was het dagelijks verzorgen van de dieren; de varkens, de kippen en de schapen. Samen met Hans. Daarnaast ging ik werken met varkens, ik wist er echt niets van. En niet geheel onbelangrijk ik leerde meer mensen kennen. Het was immers niet alleen meer met de fiets of bus naar school, les volgen en vervolgens weer direct naar huis. Nee, het ritme was anders. Ik hoefde niet meer op tijd de bus te halen, dus even napraten op school. Vervolgens naar het schoolbedrijf en de schuur in. Ondertussen werd er door onze huisgenoten gekookt en konden we zo aanschuiven. Deze luxe van thuis was er dan wel weer. Samen eten, na hangen en vervolgens even de boeken in om daarna weer gezellig samen te zitten en/of een feestje in de bar.

Samen feesten, samen voeren

In het eerste leerjaar moesten alle studenten een hele week helpen voeren op het praktijkbedrijf, in de ochtend en in de avond. Dat betekende dus dat ik, degene die ook nog niets van varkens wist, mijn studiegenoten weg wijs moest maken in het verzorgen van de varkens. En ja, dat moest ook om 7:00 uur in de ochtend, terwijl we om 5:00 uur in de ochtend nog naar huis fietsten vanuit de bar. Hoewel ik nu iets meer slaap voor de tijd en iets meer van varkens te weten ben gekomen, maak ik nu nog studenten wegwijs in het verzorgen van varkens. Klassen komen hier voor een praktijkles, excursie of voor stage.

Kansen in de praktijk

Net als nu, dook ik een paar jaar geleden ook even weer terug in die tijd van het CVDB. Er kwam een student stagelopen die ook op het praktijkbedrijf actief is. Ik herken mijzelf in hem. Ook geen achtergrond in de varkenshouderij, maar toch de kans gekregen om op het schoolbedrijf zijn draai te vinden. Mooi om te zien. En wat een credits aan Adri Pasman en de landbouwschool. Zo’n bedrijf is zo belangrijk om jonge mensen enthousiast te maken en ze laten ervaren. Ook al is het hoger onderwijs, de praktijk blijft zo belangrijk. En wat mooi om te zien dat het praktijkbedrijf mee is gaat in de tijd. Innovaties en vernieuwingen hebben ervoor gezorgd dat de dieren o.a. meer ruimte en bewegingsvrijheid hebben. Hoewel het geen Coöperatief Veredelings en Demonstratie Bedrijf meer heet, oh het is toch echt een mond vol, is en blijft het een ‘leerbedrijf’. Een bedrijf om studenten te  laten ervaren hoe de varkenshouderij in Nederland is.

Ik houd van fietsen, fietsen door de polder. Open vlakte, wind; lekker bikkelen. Misschien komt het omdat er een klein deel van mij in de polder ligt. En niet eens mijn roots of jeugd, maar meer de tijd erna. Het was een plek waar ik mij thuis voelde, vrijheid heb ervaren, kansen heb gekregen, waar ik Jeroen heb leren kennen én de varkens. Het was de basis van waar ik nu ben en wat ik nu doe. Adri was daar onderdeel van. Des te mooier om hem nu weer te mogen ontmoeten op ons stekkie Nieske’s Erf.

Wauw, wat een mooie dag. Zo kijken wij terug op zondag 3 september, de open dag op ons erf. Mooi weer, veel enthousiaste bezoekers, gezellige sfeer, betrokkenheid van de bedrijven en de inzet van oh zo waardevolle vrijwilligers. Zo snel als alles opgebouwd was, zo snel was ook alles weer opgeruimd. Wij kunnen een ieder niet vaak genoeg bedanken die ons voor, tijdens en na de open dag geholpen heeft. Een dikke pluim voor jullie allen!

Hectiek

Het is niet de eerste keer dat er een open dag is op ons bedrijf, maar de uurtjes voordat de eerste bezoekers komen is altijd weer even ‘hectisch’. De wekker gaat dan ook extra vroeg, zodat er ruimte is voor extra dingen die op ons pad komen. Naast de dagelijkse verzorging van de dieren, is het dan toch nog even, ‘dit aan de kant zetten’, ‘dat nog even nakijken’ en ‘mensen die helpen en opbouwen de laatste aanwijzingen geven’. De laatste hobbel is dan nog even snel onder de douche door en we zijn klaar om bezoekers te ontvangen.

Complimentjes regen

Tja, ik was alweer gestart aan een hele lap tekst, totdat ik mijzelf herinnerde aan een berichtje, gekregen van de moeder van een meisje van elf.

‘Ik vond het goed georganiseerd. Er liep overal wel iemand rond die je wat kon vertellen. (herkenbaar aan zwarte of gele t-shirts) Nieske liep elf ook de hele tijd rond (goed zichtbaar) Ik vond zelf het knuffelen met de varkens heel leuk, ik mocht er eentje op mijn schouders. Je kon ook ranja krijgen en lekkere worstjes proeven. Spelen in de hooischuur en er lagen leuke kleurkaarten die ik thuis gelijk kon inkleuren.’

Prachtig toch? Zo mooi, om zo’n pure reactie te krijgen en te weten dat bezoekers genoten hebben. Daar doen we het voor!

Tijdens de open dag ben je veel aan de praat met mensen over hoe de ervaringen zijn met de nieuwe stal. We nemen complimenten in ontvangst, bepraten kritische punten en bedanken mensen voor hun interesse en bezoek. Maar tussen de bedrijven door geniet ik vooral van mensen die op een bankje zichtbaar zitten te genieten van de varkens, kinderen die druk in de weer zijn op de zandbult of de mensen die volop genieten van het vast houden van een klein biggetje. Bijzondere momenten die maken dat we goed terug kijken op de open dag.

Wat een opbrengst

Net zo bijzonder is het mooie bedrag dat er is gedoneerd voor Alzheimer Nederland. Wij zijn dankbaar dat we deze dag € 3.180 hebben ingezameld voor dit goede doel middels vrije giften, verkoop lootjes, broodje gehaktbal en sponsoring van de bedrijven. Dank aan iedereen die hieraan heeft bijgedragen. Met de eerder ingezamelde donaties, nemen we ruim € 6.500 mee op 23 september naar de Herinneringenrit. Van te voren niet bedacht dat we zoveel geld zouden inzamelen, maar ontzettend dankbaar voor!

En oh ja, laten we niet vergeten, de traptrekkers. Familie van Lohuizen uit IJsselmuiden en familie van Middelaar uit Heino waren de gelukkige winnaars van de verloting. Gefeliciteerd!

Zondag 3 september Bosweg 4 in Heino

Van 11:00 uur tot 17:00 uur

Een gezellige dag voor jong en oud, boeren en burgers.

Entree: een vrijwillige bijdrage voor Alzheimer Nederland. Kijk voor meer informatie hierover op https://www.herinneringenrit.nl/

Met medewerking Bajo Bouw & IJzerwerken, Geissler Installatietechniek, Nijenkamp stalinrichting, Fakkert Diervoeders, De Oosthof Dierenartsen, Landbouwmechanisatie Heino, R. van der Weerd Landbouwmachines, Boxebeld Agri Bouwadvies en Deli Harmony Biologische specialiteiten

	Bekijk onze unieke open stal met bungalows voor de varkens en een sedum dak
	Kom knuffelen met de varkens
	Koop een lootje en win een traptrekker
	Doe mee met de quiz en ontvang een boerendiploma
	Geniet van een hapje en een drankje
	Kijk mee hoe Graffiti for You een mooie muurschildering maakt

Oké, ze fietsen niet drie weken lang door Frankrijk, maar topsporters zijn het wel onze varkens. En die topsport vraagt net als bij het fietsen van de Tour de France uitgebalanceerde voeding. Niet alleen om zo goed mogelijk te presteren, maar meer nog om lekker in je vel te blijven zitten.

Iedere keer weer met stagiaires word ik mij er bewust van hoeveel verschillende voeders wij hebben met een relatief klein aantal dieren. Hoewel de brokjes er allemaal bijna hetzelfde uitzien zijn ze wel degelijk anders. Uitgezonderd het biggenvoer, want die zijn echt beduidend kleiner. Dat is immers gemakkelijker kauwen.

Geef het beestje een naam

Op ons erf hebben we verschillende diergroepen, ik noem ze even op voor diegene voor wie een varken gewoon een varken is of voor diegenen die elk varken een big noemt. Oké ik probeer het in één adem te zeggen. ‘Wij hebben:  zeugen, dragende zeugen, kraamzeugen, guste zeugen, biggen, gespeende biggen, gelten, opfokgelten, vleesvarkens en jonge vleesvarkens.’ Nog iets vergeten? Ja, we hebben ook nog één beer, ofwel een zoekbeer. Dat kan als best veel in de oren klinken, maar goed zo wordt het leven van een varken in de Nederlandse varkenshouderij benoemd en weten we waarover we praten. Het zegt daarmee ook nog niets over de aantallen op een bedrijf. Voorheen hadden wij 72 moederdieren (zeugen) en nu nog 40, terwijl al die benamingen nog steeds hier op het erf rondlopen, van dragende zeug tot kraamzeug, van big tot jong vleesvarken en van opfokgelt tot gelt.

Eén grote puzzel

Met al die benamingen ziet een stagiaire vaak door de bomen het bos niet meer als het gaat om voeding. Wat krijgen de dieren te eten? Hoe ziet het voerschema eruit? Tja, als je dan zonder ervaring in de varkenshouderij stage loopt kan dat best een puzzel zijn en probeer het vervolgens nog maar eens te vertellen aan de leerkracht die langs komt om je proeve (examen) af te nemen. Elke diergroep heeft in zijn of haar eigen levensfase een andere behoefte. Niet alleen in de levensfase, maar ook binnen de levensfase zit verschil. Neem nou de opfokgelt en het vleesvarken. Die kunnen beide even oud zijn, maar toch hebben ze andere behoefte. Dit omdat ze ‘hun eigen doel dienen’. Een opfokgelt zal een zeug worden en daarmee op latere leeftijd biggen krijgen. Bovendien zal ze daarmee ook langer op het bedrijf verblijven. De totale ontwikkeling in combinatie met levensduur is van enorm belang. Een vleesvarken daarentegen verblijft korter op het bedrijf en is er voor een mooi stukje vlees. Niet te vet bijvoorbeeld. Dat vraagt allebei een andere benadering qua voeding.

Brokjes, brokjes en nog eens…

Dus daar heb je al twee verschillende brokjes qua inhoud te pakken bij eenzelfde levensfase. Daarbij komt nog dat dat vleesvarken op jonge leeftijd eerst andere voeding nodig heeft om er juist voor te zorgen dat ze in ‘puberteit’ voldoende spieren opbouwt in het lichaam. Vervolgens willen we in de laatste levensfase ervoor zorgen dat het dier niet teveel spek opbouwt. Ook daarbij hebben we alweer twee verschillende brokjes qua inhoud te pakken en dan heb ik nog niet gesproken over het verschil tussen de mannelijke en vrouwelijke vleesvarkens. Want tja het is nu eenmaal zo dat de mannelijke dieren op ons bedrijf eerder te vet kunnen worden dan de vrouwelijke dieren. En zo is er dus voor elk wat wils. Brokjes zien er aan de buitenkant hetzelfde uit, maar qua voedingsstoffen verschillen ze wel degelijk. Ook de grondstoffen waar het brokje van gemaakt is, verschilt. Weet u eigenlijk wat er allemaal in één zo’n klein brokje verwerkt zit?

Experts

Eerlijk? Soms weet ik het ook niet allemaal precies. Daarvoor heb ik net als een team binnen de Tour de France experts op het gebied van voeding. Fakkert Diervoeders zorgt voor de uitgebalanceerde voeding voor de varkens. Maar ook voor de boer. Nee, ik eet geen brokjes, maar wij hebben wel een boerderij waar geld verdiend moet worden. De opbrengsten van de varkens moeten wel de kosten van o.a. het voer kunnen dekken. En wist u dat voeding van de varkens één van de grootste kostenpost op onze boerderij is? Erg? Nee, niet echt, want we weten allemaal dat goede voeding kostbaar is, maar we weten ook dat het wel betaalbaar een haalbaar moet zijn.

Klik hier alvast voor de vrijwillige bijdrage voor Alzheimer voor de entree van de open dag. Ps. een (eerder gedane) donatie via de site www.herinneringenrit.nl geldt uiteraard ook.

Eerder dan verwacht, langer dan bedacht…

Dinsdag 13 juni schreef ik een nieuwe blog om onze open dag van zondag 3 september aan te kondigen. Donderdag 15 juni kwam dat even op de achtergrond. In de ochtend krijg ik een appje van mijn zus, ‘de koorts bij mama loopt op.’ ‘Oké. Ik ga straks naar haar toe, bedankt.’ Mijn zus, ‘ik neem papa mee en ga ook die kant op. Het voelt niet goed.’ Niet veel later zitten we bij mama op haar kamer in het Wilhelmina van Sonsbeeck in Zwolle en beseffen we ons dat het niet lang meer zal duren. Hoewel we al enkele maanden met z’n allen in een proces zaten van enerzijds hoop houden op ‘goeie’ dagen/ momenten en anderzijds van loslaten, kwam dit toch sneller dan verwacht. Verdriet en onmacht overheerst. We willen er ook nu nog voor haar zijn en besluiten haar niet meer ‘alleen’ te laten. Zaterdagochtend 17 juni is mijn moeder dan toch overleden. Wij waren erbij op het moment dat zij langzaam haar rust vond. Daar zijn wij dankbaar voor.

Een week later, zaterdag 24 juni in de avond besef ik mij dat onderstaande blog er nog ligt, zonder deze inleiding. Eerder heb ik met jullie mijn motivatie gedeeld om mee te doen aan de Herinneringenrit. Het voelt juist om ook nu te beschrijven dat mijn moeder inmiddels is overleden. De drive om te fietsen is er in eerste instantie niet meer of minder om. Wel als ik de dag na de begrafenis een stuk in de Stentor lees over Alzheimer en hoe dat is voor Scott Calderwood, de zoon van Jimmy. Niet dat ik weet wie het zijn, maar de laatste alinea in het stuk, beschrijft wel wat ik het moeilijkst vond aan de situatie van mijn moeder. Ik citeer ‘Net als momenten, zittend naast hem. Wanneer zijn vader hem wel aankijkt, maar hem niet ziet omdat hij dwars door hem heen kijkt.’… ‘Alleen maar zitten. Je vertelt uiteraard wel wat, laat foto’s van kleinkinderen zien. Maar dat gaat volledig langs hem heen.’ Alzheimer, dementie het is inherent aan dingen vergeten, de alledaagse dingen niet meer kunnen doen en lichamelijke achteruitgang. Maar dit zoals hierboven omschreven, dat heb ik als meest ongrijpbaar ervaren en daarom wil ik graag die 120 kilometers fietsen om geld in te zamelen voor onderzoek naar Alzheimer.

En dan nu de oorspronkelijke blog. Het is allemaal wat langer dan bedacht, maar ik hoop dat je de tijd neemt om nog even verder te lezen. Op 3 september organiseren wij namelijk een open dag.

Save the date, zondag 3 september

Een nieuwe schuur! Gaan jullie nog een open dag houden? Een veel gestelde vraag. Nou, nee eerst niet, was ons antwoord. ‘Wil je mee doen aan het Weekend van het Varken?’ Ja, dat zou een mooie gelegenheid zijn om toch een open dag te houden. Of toch niet…9 september niet thuis, dus qua planning niet handig! Nu toch een open dag, maar een weekend eerder, en wel op zondag 3 september aanstaande!

In mijn vorige blog hebben jullie kunnen lezen over mijn motivatie om op 23 september mee te fietsen met de Herinneringenrit van Alzheimer Nederland. Samen met mijn familie. We fietsen natuurlijk niet zomaar die dag. We hopen zoveel mogelijk geld in te zamelen. Tot nu hebben we al veel hartverwarmende reacties en donaties ontvangen. Heel fijn! Daar zijn wij dankbaar voor.

Na de eerste foto’s en filmpjes van onze nieuwe stal op social media te hebben geplaatst, kwamen de enthousiaste reacties binnen over wat wij neer gezet hebben. Nou ja wij…ik persoonlijk niet zoveel. Ik bedenk het en Jeroen moet het uitvoeren, haha. Naast het bouwbedrijf, de stalinrichter en installateur, heeft Jeroen erg veel zelf gedaan en de nodige zweet druppeltjes laten vallen. Gelukkig was het toen niet zo warm als nu, toen was het nog weer voor handschoenen.

Win-win situatie

Maar dat als zijspoortje even aangeven hoe trots ik ben op Jeroen voor het werk dat hij verzet heeft. Terug naar de reacties op de nieuwe stal. Als ik overdag aan werk ben tussen de varkens, ploppen bepaalde ideeën bij mij op. De blogs die ik schrijf, maar ook het idee om toch een open dag te houden, maar dan één met een entree van een vrijwillige bijdrage voor Alzheimer. Win win situatie denk ik dan maar. Mensen krijgen de gelegenheid om de stal te bekijken, kennis op te doen, netwerken, knuffelen met de biggetjes, beetje rond neuzen en vooral een gezellige en wellicht leerzame dag te hebben. Een uitje voor iedereen, stel ik mij zo voor. En we steunen met z’n allen daarmee Alzheimer Nederland en het onderzoek dat zij verrichtten.

Voor varkenhouders

Een paar appjes verder en iedereen was enthousiast. Er komt dus een open dag, zondag 3 september van 11:00 uur tot 17:00 uur, Bosweg 4 in Heino. Voor collega’s in de sector mag het een dag zijn om collega’s te ontmoeten en tevens te netwerken met de bedrijven die meegewerkt hebben aan de bouw van de stal. Zij laten graag de innovaties zien en hoe de bouw tot stand is gekomen. Wellicht raakt er toch één varkenshouder net zo enthousiast als ik over de open bouw van de stal en gaan ze thuis met elementen van de stal aan de slag. Je weet het niet… Ik weet zeker dat de varkens het zouden waarderen.

Een gezellig uitje op de boerderij

Maar de open dag is óók juist voor diegenen die zelf geen varkens houdt! Een gezellig dagje op de varkensboerderij genieten van de ruimte, de dieren en een hapje en drankje. Wij laten u graag zien hoe wij onze varkens houden en wat onze motivatie is voor deze nieuwe open stal met bungalows voor de varkens. Kinderen op de boerderij is genieten, dus voor hen is ook genoeg te beleven. Wij verwachten die week ervoor weer nieuw geboren biggetjes en er zullen ‘grote varkens’ rond lopen om mee op de foto te gaan. Middels lootjes verkoop kunt u kans maken op een traptrekker die beschikbaar is gesteld door R. van der Weerd Landbouwmachines. Tja, mijn roots liggen nu eenmaal in Kampen.

Noteer deze dag dus alvast in je agenda. Het is voor onze regio Noord de laatste zondag van de zomervakantie. Een mooie afsluiter zou ik zeggen.

Meestal schrijf ik ‘in naam’ van boerin of mama, maar vandaag als ‘dochter van’. Dochter van Mevrouw Selles, want zo noemen ze haar sinds ze niet meer thuis woont. Het is mijn moeder die in oktober de diagnose dementie kreeg. Naast mijn gezin, de boerderij en de fiets, speelt familie een belangrijke rol in mijn leven. Samen met hen stap ik in september op de fiets voor onderzoek naar dementie.

Traditie

De lampionnenoptocht in Kampen op de avond voor koningsdag is een soort traditie voor onze familie Selles. Vroeger gingen we samen naar oma om van daaruit met mijn moeder naar de optocht te gaan kijken. Mijn vader bleef dan bij mijn oma in huis zitten. Sinds ik in Heino woon, ga ik nog elk jaar naar de optocht kijken met mijn zussen en mijn moeder. Tot vorig jaar. Haar gezondheid was al wat minder waardoor we de rollator voor haar mee namen. Prima, maar voor ons allen was die avond wel een ijkmoment. Het werd pijnlijk duidelijk dat er ‘meer’ aan de hand moest zijn. Na een intensieve periode thuis met veel hulp van ons als kinderen en de thuiszorg, is afgelopen oktober toch de diagnose gesteld van dementie. Hoewel ik niet goed wist wat dementie inhoudt en/of hoe het zou gaan lopen, kwam het wel pijnlijk hard binnen. Wellicht temeer omdat ze in korte tijd al zoveel had ingeleverd.

De spil

Mijn moeder was niet alleen de spil in het huis en in de huishouding, maar ook de verbinding in ons gezin en familie. Met zes kinderen en een boerderij, was er niet veel tijd voor andere dingen. Maar familie was altijd belangrijk, dat is wat we van haar hebben mee gekregen. Na zo’n bericht lijkt die spil weg te vallen. Maar diezelfde spil maakt dat we als gezin er ook sterk in staan. Samen zetten we de schouders eronder om er niet alleen voor mijn moeder te zijn, maar net zoveel voor mijn vader. Mijn vader was boer, dat was dat. In huis wist hij zich geen raad zonder mijn moeder. Afgelopen jaar bleek dat hij zich geen raad weet zonder zijn kinderen…haha. Ik maak er een grapje van, maar wat een intensieve tijd voor hem. De situatie van mijn moeder, de mantelzorg die hij leverde en levert en dan nog de eenzaamheid waar hij tegen aanloopt.

Samen sterk

Gelukkig heeft hij zes kinderen, lieve en betrokken familie en buren. Samen zetten we de schouders eronder om het ook voor hem draagbaar te maken. Daarmee is het intensief voor ons allen, in emoties (wat toch iets lastigs is in huize Selles), maar ook in alle praktische zaken, zoals de huishouding en bezoekjes aan mama. Eerder schreef ik als boerin over ‘varkens eruit, kinderen erin.’ Varkens zijn eruit, enkele kinderen erin, maar het staat op een laag pitje. Dat er varkens ‘uit zijn’, geeft mij nú de tijd en ruimte om te zijn voor mijn familie. Dat is fijn!

De HerinneringenRit

Hoewel mama er nog is, is het loslaten van wie ze was. Het is een machteloosproces. Als familie proberen we deze machteloosheid om te zetten in iets positiefs voor wat voor ons nu zó actueel is, dementie. En vooral het gebrek aan o.a. behandelingen. Daarom gaan wij als ‘Familie Selles, Samen sterk’  de herinneringenrit van Alzheimer Nederland fietsen op 23 september aanstaande. Hiermee willen we geld ophalen voor onderzoek.

Help jij ons mee met een donatie? Ga naar www.herinneringenrit.nl/fundraisers/nieske-neimeijer

Dankjewel!  

Nee, niet mijn uitspraak, maar van één van de leerlingen van Het Kompas uit Nieuwleusen. Zij waren hier voor een boerderijles vanuit het programma Kerngezond Dalfsen. Is er dan iemand ziek? Nee, zeker niet!

Met een glimlach begint Rita, onze dierenarts, te blozen van de uitspraak. ‘Zo ben ik nog nooit genoemd.’ Even eerder had ik de kinderen vertelt dat ze geluk hadden vandaag. ‘De dierenarts komt ook vandaag en zij gaat kijken of de grote moedervarkens, de zeugen, biggetjes in de buik hebben.’ ‘En jullie mogen dit samen met haar bekijken.’ Hoe mooi en bijzonder kan het zijn voor kinderen, maar vergeet de ouders ook niet. De ouders zijn er niet alleen voor het vervoer van de kinderen, maar ook zij mogen mee doen met de boerderijles en beleven die net zo mee als de kinderen.

Vaste factor

Rita, varkensarts bij De Oosthof Dierenartsten, komt elke vier weken op ons bedrijf. Dit is verplicht vanuit de Nederlandse wet- en regelgeving. Waarom? Op die manier houdt een externe partij zicht op het dierenwelzijn op de varkenshouderijen in Nederland. En zo dus ook op mijn bedrijf. Het is niet alleen een verplichting, maar met haar vier wekelijkse bezoek is zij een vaste factor en sparringpartner op mijn bedrijf. Met haar bespreek ik wat te doen en hoe te handelen bij eventuele zieke dieren, opvallende en/of afwijkende gedragingen van de dieren en bespreken we samen hoe we andere zaken op gebied van dierenwelzijn kunnen verbeteren. En ja, af en toe hoort er bij het bezoek een stukje boerderij educatie bij!

Biggetjes in de buik? Of niet…

Rita en ik vinden elkaar in het plezier en enthousiasme voor ons vak. Zij draait haar hand er dan ook niet voor om, om de kinderen mee te laten kijken met het scannen van de zeugen. Met een echo apparaat kan zij bekijken of een zeug daadwerkelijk drachtig (zeg maar zwanger) is. Dit kan zij zien vanaf 21 dagen na de inseminatie of dekking. In het begin stadium van de dracht (als een zeug nog maar kort zwanger is) kijkt zij vooral of zij vruchtzakken ziet, zwarte vlekken op haar scherm. Met de kinderen hebben we zeugen bekeken die al kort voor het werpen (zeg maar bevallen) zitten. Bij die zeugen kun je op het scherm al de contouren van de biggetjes zien. Voor zowel kinderen als de ouders een mooie ervaring. Bedankt Rita!

Nooit hetzelfde

En zo verloopt een bezoek van leerlingen, basisschool, voortgezet of middelbaar onderwijs, nooit hetzelfde. Hoewel we een programma voorbereid hebben, zorgt de rondleiding over het erf en het contact met de dieren altijd weer voor mooie ervaringen die je niet kunt voorbereiden. Het zijn vooral de vragen en opmerkingen van de kinderen die daarvoor zorgen. ‘De dokter is er.’ Dat was voor mij als boerin voor deze boerderijles weer het cadeautje van de ochtend. Heerlijk om mee te maken hoe deze kinderen het leven op de boerderij ervaren en dingen mogen leren over de varkens. Ik geniet ervan!

24 uur per dag, 7 dagen in de week; de zorg voor en om de varkens gaat eigenlijk altijd door. Hoewel dit intensief klinkt, valt het mee en is het varkens houden vooral veel structuur, wat vooral rust biedt.  Is dat dan niet saai? Zeker niet, die structuur, aandacht en ruimte zorgt juist voor rust bij de dieren. Een goede basis voor een beetje onrust op z’n tijd!

Dollende varkens

Een veel gestelde vraag hier op de boerderij is ‘hoe ziet je dag eruit?’ Meestal beantwoord ik die vraag met ‘veel uitmest werk’. Voor veel studenten klinkt dat niet echt als muziek in de oren. Op onze biologische varkenshouderij hebben alle dieren beschikking over stro in hun hokken. Dagelijkse verzorging betekent de hokken schoon en fris houden. Hoewel het fysiek best zwaar kan zijn, is het voor mij ook vooral een vorm van contact met mijn varkens. Het opnieuw instrooien van de dieren is pas het feestje. Dollende varkens die hun geluk niet op kunnen.

Maar hup! Ik kan niet te lang bij het hok blijven staren naar de vrijheid en blijheid die de varkens mij laten zien. Op een door de weekse dag spring ik dan rond 14:00 uur op de fiets om de kinderen weer van school te halen. Ja, dat gaat zo tussendoor. Even met hen wat drinken en iets lekkers erbij en hup we gaan weer naar buiten. De laatste hokken nog even verschonen.

Structuur

Dat is dagelijkse kost, maar de structuur zit ook vooral in ons vier weken systeem. Vierwekensysteem? Een aantal werkzaamheden komen elke vier weken terug. Insemineren, geboortes van nieuwe biggetjes, biggen van de moeder scheiden (spenen), hokken schoon spuiten, varkens wegen voor de slacht. Dit alles komt één keer in de vier weken voorbij. Zo’n planning klinkt saai, maar is ook uitermate praktisch, zeker binnen ons gezin met jonge kinderen. Er zijn specifieke dagen waarop het werk met de varkens extra tijd en aandacht vraagt. Met dit systeem kunnen we het goed inplannen en wordt de rust voor een ieder bewaard, ook voor de varkens.

Klinkt allemaal veel van hetzelfde; elke dag voeren, uitmesten, de verzorging van de dieren, elke vier weken geboortes, wegen van de dieren e.a. Zeker, maar na de dag als vorige week zaterdag, besef ik mij weer, geen dag is hetzelfde! Er stond een kinderfeestje uit Zwolle gepland.

Dollende kinderen

Het is ongeveer 13:30 uur als er eerst nog drie dames vanuit De Veldhoek bij onze varkens in de weide komen kijken. Zelf ben ik in de weer met stro voor het buitenhok. ‘Hebben jullie ook van die kleine biggetjes?’ ‘Zeker, afgelopen nacht zijn er nog biggen geboren!’ ‘Echt?’ ‘Kom maar mee, gaan we even kijken’. Heerlijk hoe enthousiast die dames de kraamstal inliepen en natuurlijk even wilden knuffelen. Met het plezier in hun ogen en een grote dankjewel liepen ze ons erf weer af.  

Ondertussen kwamen de auto’s voor het kinderfeestje al aangereden. En ja hoor, heel voorspelbaar, de kinderen stappen uit de auto en doen direct de vinger op de neus, ‘Het stinkt hier!’. Maar zo mooi, twee uur later staan ze met poep in hun handen tussen de grote varkens. ‘Deze is nog warm!’ Haha, fantastisch. Zo mooi hoe de kinderen al dollend tussen de varkens zich bewegen en in de weer zijn met het stro én de poep. Even geen planning of structuur. We laten ons leiden door de kinderen, wat zij leuk vinden. De varkens vinden het allemaal prima. De boerin trouwens ook!

Vieruurtje? Nog even niet

Het is vier uur als er nieuw bezoek het erf op komt lopen. Normaal ga ik voeren rond deze tijd, maar vandaag nog even niet. Het is het gezin via Wensstichting Drenthe. De kinderen hebben geen idee waar ze zijn. Dat duurt niet lang, want zodra we de kraamstal in lopen, wordt er plots een biggetje geboren. Wat een toeval en zoveel geluk voor de tiener die helemaal gek is van varkens. En zo mooi, hoe met name oma, zo bezorgd is om het pasgeboren biggetje, dat ze er bijna niet bij weg kan lopen. De tiener en haar broer zitten ondertussen te genieten van twee andere biggetjes die in slaap zijn gevallen op hun schoot. Wat een moment! Je hoeft dan niet veel te zeggen om te weten hoe waardevol dit voor een ieder is.

Wat een mooie zaterdag. Nee geen dag van structuur of veel van hetzelfde. Een dag van rennende en gillende kinderen, een dag van spontaan bezoek, een dag van hartverwarmende stilte en vooral plezier voor iedereen. Onrust en rust in één dag verweven. De varkens vinden het prima, de boerin ook!

Nooit gedacht, maar sinds de kinderen meer betrokken raken, is het begonnen. De varkens kregen namen. Fien, Karin, Lola…enkele namen van varkens op onze boerderij. Met al die namen is het er in de stal wel gezelliger op geworden. Maar die gezelligheid en liefde maakt het ook lastiger. Er komt een moment dat we afscheid moeten nemen van een varken.

Op de boerderij zijn alle facetten van het leven aanwezig, familie, vriendschap, liefde, seizoenen, leven en dood. Het is de kracht van de boerderij. Het levendige, de structuur, de ruimte en de rust en liefde die de dieren geven en die we van hen krijgen. Alle zeugen, lees moederdieren, die hier op het bedrijf zijn, zijn hier ook geboren. Onze kinderen zien ze opgroeien en groeien met ze mee en begonnen ze namen te geven. Karin van Othniël en Lola van Aniek. Dit waren echter twee jonge dieren, waarvan Karin eigenlijk al uitgekozen was om verkocht te worden aan de zorgboerderij.

Karin 2.0

Voor mij een onvergetelijk lastig moment. Othniël vertellen dat Karin weg zou gaan. We zaten aan de keukentafel en hij kreeg niet alleen tranen in zijn ogen, maar moest ook echt huilen. Oké, dit was voor mij een soort van vuurdoop. Door ze namen te geven, krijgen de kinderen een band met de dieren. Het geluk, Karin ging naar de zorgboerderij, daar zouden ze goed voor haar zorgen. Hij mocht mee Karin weg brengen, zelf vertellen dat ze Karin heet en wetende dat hij haar daar kon op zoeken. Het was goed zo. En zo mooi als kinderen zijn, als snel kon er in de stal een nieuwe Karin uitgezocht worden. Karin 2.0 heeft inmiddels voor de tweede keer biggen gekregen en blijft zijn maatje!

Max

En nu kwam er afgelopen weekend weer zo’n lastig moment. Terwijl ik op woensdagochtend de hokken van de vleesvarkens aan het verschonen ben, moet ik denken aan de jongen van 8 jaar, die elke zaterdag bij ons komt. Hij komt hier bij ons op de boerderij, binnen ons gezin, om te ontladen en op te laden. Hij houdt ervan om te spelen met onze kinderen en houdt van de fysieke ruimte en uitdaging die hier is. Af en toe helpt hij bij de werkzaamheden met de varkens. Het is mooi om van dichtbij te zien en ervaren hoe hij op zijn manier de varkens in zijn hart sluit. Het duurde dan ook niet lang of hij had ook zijn eigen varken, Max.

Het is de dag dat Max het erf zal verlaten. Max is het varken van hem. Hoe zal hij zich voelen vandaag? Zal hij erbij stil staan? Is hij nog verdrietig? Het zijn vragen die door mijn hoofd gaan. Afgelopen zaterdag vertelde ik hem dat woensdag Max weg zou gaan. Eerder had ik hem al verteld dat Max naar de slacht zou gaan, omdat ze te oud is geworden om nog een keer biggen te krijgen. Het is het leven op de boerderij, dieren worden geboren en verlaten naar verloop van tijd de boerderij ook weer. Het is oké.

Verdriet

Nu het moment gekomen is, zie ik in zijn ogen wat het echt met hem doet. Het is bijzonder mooi om te ervaren hoe hij in korte tijd die band had met Max, maar des te lastiger om hem dit te vertellen. Ik vraag hem of we zo nog even naar de zeugen gaan om Max nog even te knuffelen. Hij besluit met Jasper alvast naar de groep te gaan. Als ik even later aansluit zijn ze samen verdrietig. Wat een ontzettend mooi en waardevol moment.

En zo makkelijk als het lijkt, heeft ook hij weer een nieuw maatje uit gekozen, ‘Makker’. Een zeug die jonger is dan Max en dus nog langer bij ons op de boerderij zal blijven. Dag lieve Max, hallo Makker.

Geboortes, nieuw leven!  Afgelopen weekend zat ik er weer middenin. Een veel gestelde vraag ‘moet je daarbij helpen of gaat het allemaal vanzelf?’ ‘Moeten jullie erbij blijven?’ Ja, het gaat over het algemeen vanzelf, maar als de biggetjes eruit gerold zijn, dan begint voor ons de verzorging. Het is dan niet alleen overdag, maar ook in de avond en nacht een oogje in het zeil houden.

Het geboorteproces, het werpen zoals wij dat noemen in vaktaal, gaat over het algemeen vanzelf. Als de zeug goed gezond is, floepen de biggen er in een mooi tempo uit. Soms krijgt een zeug elf biggetjes, soms twintig, maar over het algemeen rond de zestien. Wist je dat er soms wel 500 gram verschil zitten tussen biggetjes die geboren worden? Ik zeg altijd het zijn geen koekjes die gebakken worden. Niet alle biggetjes zijn even groot en sterk wanneer ze geboren worden. En dan zijn we er voor hen.

Warmte

Lekker nat komt het biggetje uit de zeug gerold. Het damp komt eraf,  want in de buik was het 37 graden maar in het hok ongeveer 20 graden. Het is belangrijk dat de biggetjes direct na de geboorte melk gaan drinken wij de zeug. Dit is de eerste melk en noemen we biest, melk met extra veel antistoffen om te zorgen voor een goede weerstand. Maar die melk zorgt ook voor warmte en energie. Daarnaast zorgt de melk voor warmte en energie. Bij de geboorte heeft een biggetje niet veel energie, net genoeg om bij het uier te komen en te gaan drinken. Er zijn allerlei hobbels voor zo’n biggetje voordat die speen bereikt is en daadwerkelijk drinkt.

Op zoek naar de speen

Maar op weg naar de speen raakt het biggetje de weg weleens kwijt. Op een biologische varkenshouderij is het hok vrij groot. Het biggetje kan de weg kwijt raken. Wat er kan gebeuren is dat een biggetje achterin het hok belandt. Met name in de herfst en winter is het daar relatief koud en kan het biggetje snel onderkoeld raken. Warmte van een lamp en stro helpt hen. Eerst opwarmen. Een half uurtje later kom ik terug en neem ik het biggetje mee naar het uier van de zeug. Nu heeft het biggetje de kracht om te gaan zuigen aan de speen.

Concurrentie

Wist je dat niet alle zeugen evenveel spenen hebben en dat de grootte van de spenen ook enorm verschilt? Die grootte van de spenen zorgt ervoor dat kleine biggetjes soms moeilijk een speen kunnen pakken met hun kleine bekje. Of wat als je net te klein bent en weinig energie hebt om bij de speen te komen hoog aan de buik? En dan heb je ook nog al die broertjes en zusjes die soms groter en sterker zijn dan jij en ook graag die speen willen! Dan is de boerin er voor je. Tijdens het geboorteproces houd ik een oogje in het zeil om vooral de zwaksten en de kleinsten een duwtje in de rug te geven, de juiste richting op te wijzen. En hebben ze eenmaal dat bekje om de speen en zie ik dat het biggetje mooi zuigt? Dan weet ik, dit biggetje heeft de weg weer gevonden. Het zit goed, het komt goed!